Voorkom een vast dienstverband met behulp van deze tips

Veel zzp'ers in de zorg werken voor organisaties als onderaannemer. Om schijnzelfstandigheid te voorkomen is het belangrijk de wet DBA en de beoogde opvolger goed te snappen. In dit artikel gaan we in op het voorkomen van een vast dienstverband en geven we tips hoe je niet in dienst bent van jouw opdrachtgever. Voorkom een vast dienstverband met behulp van deze tips.

Wat is de wet DBA?

De Wet Deregulering Arbeidsrelaties (DBA) is sinds 2016 actief. De wet is erop gericht om te bepalen of jij binnen of buiten dienstverband werkzaam bent. Volgens de wet zijn opdrachtgever en zzp'er beiden verantwoordelijk zijn voor hun arbeidsrelatie. Om afspraken te maken over de arbeidsrelatie gebruik je als zzp'er in de zorg het liefst een goedgekeurde modelovereenkomst. Dit is echter niet altijd mogelijk, omdat deze overeenkomsten er niet altijd zijn.

Lees hier meer: Modelovereenkomst voor zorg ZZP. Hoe werkt dat?

Handhaving wet DBA bij zzp'ers

Vanaf het begin in 2016 is de Belastingdienst gevraagd niet te controleren op het naleven van de Wet DBA. In april 2022 heeft het kabinet aangekondigd wel te willen gaan handhaven op de wet DBA. Minister Karien van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid bereid een kamerbrief voor met maatregelen. Dat betekent dat het belangrijker wordt om goed te werken met modelovereenkomsten.

Lees ook: Aanpak schijnzelfstandigen komt dichterbij. Wat betekent dit voor jou?

Voorkom een vast dienstverband - lees deze tips

Hieronder delen we tips hoe je werken als schijnzelfstandig voorkomt:

1. Ontvang geen instructies of aanwijzingen;
2. Maak geen onderdeel uit van de opdrachtgever;
3. Bepaal of onderhandel over je tarief;
4. Oefen invloed uit op materiaalgebruik;
5. Onderscheid jezelf van werknemers;
6. Neem ruimte om te ondernemen;
7. Wees aansprakelijk voor risico's;
8. Werk binnen een afgebakende opdracht;
9. Draag de risico's zelf;
10. Regel zelf vervanging

1. Het is belangrijk om geen instructies of aanwijzingen te ontvangen

Voorkom een vast dienstverband met een goede overeenkomst die ook echt recht doet aan de praktijk. In de overeenkomst die je sluit met jouw opdrachtgever, is het van belang om uit te sluiten dat de opdrachtgever instructies en/of aanwijzingen geeft. Instructies en aanwijzingen over hoé je werk moet verzetten wekken de schijn van een dienstverband. Voortdurend verantwoording moeten afleggen over hoe het werk er voor staat, hoort ook bij een dienstverband. Als je wilt voorkomen dat jouw opdrachtgever gezag uitoefent over jou, dan is het vermelden van een bepaling in jouw overeenkomst van belang, zodat je je in de praktijk zelfstandig kunt blijven opstellen. Wat precies ‘instructies’ en ‘aanwijzingen’ zijn, is nog niet heel precies geformuleerd tot nu toe.

2. Maak geen onderdeel uit van de opdrachtgever

Het is van belang dat je in de praktijk geen onderdeel uitmaakt van de organisatie. Werknemers maken onderdeel uit van een organisatie, maar zelfstandigen behoren vooral van hun eigen praktijk te zijn. Het blijkt dat het dragen van de bedrijfskleding van de opdrachtgever, het meedoen aan teamuitjes, het bijwonen van een teamoverleg, het ontvangen van een kerstpakket en/of jezelf presenteren aan de buitenwereld alsof je van de organisatie bent niet gepast is. Het doet afbreuk aan het beeld dat jij zelfstandig bent. Wat er nu exáct wel en niet mag, is niet precies duidelijk op dit moment.

3. Voorkom een vast dienstverband - bepaal of onderhandel over je tarief

Van een zelfstandige mag verwacht worden dat deze invloed kan uitoefenen op het tarief dat geldt voor de werkzaamheden. Oftewel, je moet zelf je tarief kunnen bepalen, of in ieder geval kunnen onderhandelen over een tarief voor de opdracht die je aanneemt. Het werken met een ‘tarievenlijst’ van een opdrachtgever of een bemiddelende partij draagt niet bij aan jouw zelfstandigheid en vergroot het mogelijke oordeel ‘dienstverband’. Alhoewel veel opdrachtgevers, bemiddelende partijen en zzp’ers het werken met zo’n tarievenlijst in de zorg gebruikelijk vinden, wordt het afgeraden.

Lees ook: ZZP in de zorg uurtarief berekenen? Zo doe je dat!

4. Deels invloed op het gebruik van materialen

Welke materialen en middelen er worden gebruikt bij het uitvoeren van de werkzaamheden, hangt (deels) af van wat jij zelf passend vindt. Je moet mee kunnen praten over die materialen, of zelf suggesties kunnen doen. Voorkom een vast dienstverband met eigen materialen waar je op terug kunt vallen. Op het moment dat je zelf een opdracht aanneemt en je zelf verantwoordelijk bent voor hoé je die uitvoert, hoort daar ook bij dat je iets mag zeggen over de apparatuur, middelen en materialen waarmee je dat doet. Het maakt onderdeel uit van jouw zelfstandig functioneren.

5. Voorkom een vast dienstverband - onderscheid jezelf van collega's in dienst

Eén van de meest kwetsbare punten die van toepassing is bij zzp’ers in de zorg, is dat het onderscheid tussen medewerkers in een dienstverband en zelfstandigen klein is – aldus de Belastingdienst. Want wat doen die zelfstandigen in de praktijk nu precies anders dan medewerkers in dienst? Oftewel, waarom zou die zelfstandige niet gewoon in dienst kunnen zijn bij de opdrachtgever? Voorkom een vast dienstverband door jouw unieke taken, talenten of verantwoordelijkheden die jij hebt ten opzichte van collega’s te beschrijven. Daarnaast vinden we zelf dat vooral de Wkkgz eisen onderscheidend zijn ten opzichte van iemand in een dienstverband. Die hoeft namelijk niet aan deze eisen te voldoen. Jij wel.

Lees ook: De Wtza biedt 3 concrete kansen voor zzpers in de zorg

6. Ruimte hebben om te kunnen ondernemen

Een concurrentiebeding of relatiebeding betekent dat je ruimte als ondernemer wordt beperkt. Daarom hoort dit niet in een overeenkomst tussen jou en je opdrachtgever/bemiddelaar. Als dit er wel in staat draagt dit bij aan het beeld dat je als zzp’er beperkt wordt in je bewegingsruimte. Hiermee komt het oordeel ‘dienstverband’ dichterbij – aldus de jurisprudentie. Voorkom een vast dienstverband met voldoende ruimte voor jouzelf. Opdrachtgever en opdrachtnemer behoren horizontaal en gelijkwaardig met elkaar samen te werken. Als een opdrachtgever wil dat een zorgprofessional alleen voor hen werkt moet deze zorgprofessional in loondienst, zo luidt het advies.

Lees ook: Uitspraak rechter: zzp'er geen zorgaanbieder, dus in loondienst

7. ZZP'ers zijn zelf aansprakelijk

Bij ondernemerschap hoort dat je zelf verantwoordelijkheid neemt voor het werk wat je doet en dus ook zelf opdraait voor schade als deze ontstaan is. Als zzp’er heb je een eigen verantwoordelijkheid als het aankomt op schade bij de opdrachtgever of klachten vanuit de opdrachtgever of cliënten. Leg deze eigen verantwoordelijkheid vast. Daarmee laat je zien dat je je eigen verplichtingen kent en accepteert.

Aan de slag als zzp zorg? Let op op bescherming en aansprakelijkheid

8. Opdrachten zijn duidelijk en afgebakend

Een ondernemer gaat van opdracht naar opdracht en werkt binnen een bepaalde periode om de klus af te ronden. Althans, zo wordt er naar zzp’ers gekeken. Voor de zorg ligt dat niet heel erg voor de hand. Echter geldt dit advies wel degelijk als je op zoek bent naar het voorkomen van een dienstverband. Het is niet gebruikelijk om een overeenkomst met een open einde te accepteren en om niet precies te beschrijven wat je wel (en dus wat je niet) komt doen. Want zeg nou zelf; van die stukadoor bij jou thuis wil je toch ook weten wat hij precies gaat doen en hoe lang hij ermee bezig is? Hoe gek het ook klinkt, maar ook voor de zorg spreekt het voor zelfstandig ondernemerschap en ‘buiten dienstverband’ dat je deze zaken vastlegt.

9. Voorkom een vast dienstverband - draag zelf risico's als zzp'er

Een ondernemer loopt het risico dat de opdrachtgever niet betaalt als het werk niet naar tevredenheid is geleverd. Alhoewel het praktisch gezien natuurlijk erg vervelend is als er een discussie over betaling ontstaat, betekent het voor jouw ondernemerschap wel veel positiefs. Blijkbaar loop je namelijk een risico dat jouw rekening niet of slechts deels betaald wordt. Dat risicovolle is ondernemend. Dit onderscheidt jou van iemand in loondienst.

10. ZZP'ers moeten zelf vervanging organiseren

Als jij een opdracht aangenomen hebt, dan is het aan jou om te beoordelen of jij de opdracht zelf uitvoert of deze aan iemand anders doorgeeft. In ‘samenspraak’ met jouw opdrachtgever kun je bespreken of de vervanger een geschikte kandidaat is voor jouw opdrachtgever. We willen hem namelijk wel tevreden houden. Het beïnvloeden van wie jou komt vervangen is van belang als jij buiten een dienstverband wil blijven. Ook al zijn we in de zorg vaak gewend dat de opdrachtgever zelf of een bemiddelende organisatie die proces overneemt; het is in eerste instantie aan jou om jezelf ‘vrij te laten vervangen’ zoals dat heet.

Lees ook: Wkkgz en het vervangingsplan voor zzp'ers. Hoe zit het?